چیستی و اعتبار دلالت التزامی

بحث دلالات و تقسیمات آن سابقه ای در منطق ارسطو و منطق رواقی ـمگاری نداشته است و از نوآوری های منطقی ابن سینا محسوب می شود. در مجموع می توان وی را بیشتر به عنوان مؤسس و بنیان گذار مبحث دلالات ـ و نه شرح و بسط دهنده آن ـ به حساب آورد. در میان دلالت های سه گانه لفظی، دلالت التزامی از بقیه بحث انگیزتر بوده است. در عبارات ابن سینا و بیش از همه در آثار شارحان و تابعان وی، مناقشات و تشکیکات فراوانی در باب چیستی، شرایط تحقق و یا حتی اعتبار این دلالت مطرح شده است. شبهه عدم استقلال دلالت التزامی و ترکیب آن از دو دلالت تطابقی، شبهه خارج بودن التزام از اقسام دلالت لفظی، شبهه مهجوریت التزام و ممنوعیت کاربرد آن در علوم به دلیل عدم تناهی لوازم آن، از اهم این تشکیکات می باشد. این پژوهش با تأکید بر استقلال و همچنین لفظی بودن التزام، آن را از مهم ترین دلالات مورد استفاده در علوم معرفی کرده؛ و لزوم معتبر در این دلالت را «لزوم ذهنی» و از نوع «لزوم بین مطلق» دانسته است.